صنعت‌چاپ و بسته‌بندی یکی از صنایع مهم و راهبردی در اکثر کشورهای توسعه یافته و همچنین در کشور ایران است که با توجه به طبیعت استراتژیک و حساس بودن آن، همچنین تکنولوژی پیچیده، همواره با نقص‌های زیادی در کشور همراه بوده است، که یکی از دلایل عمده آن ضعف مدیریت علمی‌در این صنعت است و با پیشرفت در سایر کشورها و همچنین احاطه اقتصاد متغیر جهانی و وجود تحریم‌ها، این صنعت را دچار چالش‌های بزرگی کرده و باعث گردیده که نقش مدیریت و تصمیم‌گیری برای آینده این صنعت مادر، پر خطر باشد.
داشتن توان آینده‌نگری برای مدیران صنعت‌چاپ و بسته‌بندی و شناسایی محیط و برنامه ریزی اثر بخش در آینده، در گرو دارا بودن تفکر استراتژیک است.
در گذشته در اکثر کشورهایی که مرتبط با این صنعت فعالیت می‌کردند، تمرکز عمده مدیریت بر توسعه سیستم‌ها و هزینه، معطوف بوده و به دلیل عدم توانایی و آگاهی در رابطه با مدیریت علمی‌و عملی، بهای کمتری به برنامه ریزی جامع و هدفمند داده می‌شد. اما امروزه با وجود گسترش تکنیک‌ها و ابزارهای مدیریتی در سایر کشورها، کماکان رویکردی ساختارمند و یکپارچه، همچنین توجه کمتر به مدیریت استراتژیک و عدم مدیریتی یکپارچه سبب ایجاد ناهماهنگی در استفاده موثر و عدم کیفیت تولیدات این صنعت در کشورمان نسبت به سایر کشور ها شده است.
همانطور که مطرح شد استراتژی یکی از مهمترین عوامل موفقیت در هر صنعتی است، از جمله صنعت‌چاپ. در این صنعت داشتن استراتژی کمک می‌کند تا بهترین راهکارها را برای رشد کسب و کار، جذب مشتریان جدید، بهبود کیفیت خدمات و کاهش هزینه‌های تولید یافت شود. با توجه به تغییرات پویا در فناوری و روش‌های چاپ، استراتژی باید به طور مداوم بازبینی، بهبود، گسترش و همچنین به روز شود.
برخی از عواملی که باید در استراتژی صنعت‌چاپ مورد توجه قرار گیرند، شامل موارد زیر است:
*توسعه فناوری و بهبود فرآیندهای تولید
*تلاش برای بهبود کیفیت خدمات و ارائه خدمات با ارزش افزوده بالا
*پاسخگویی به نیازهای مشتریان با ارائه راهکارهای چاپی مناسب و منحصر به فرد
*ایجاد تفاوت در بازار با پیشنهادهایی متفاوت و خلاقانه
*افزایش ارتباط با مشتریان و جذب مشتریان جدید با استفاده از روش‌های تبلیغاتی موثر
اگر به صنعت‌چاپ ایران نگاه کنید متوجه می‌شوید که تعداد معدودی از مدیران که اتفاقا بیشتر قشر جوان هستند از برخی از روش ها استفاده می‌کنند و ماحصل آن نیز موفقیت قابل توجه چاپخانه ها در عرصه چاپ کشور است.
در صنعت‌چاپ ایران اکثر چاپخانه داران به استراتژی کمتر اهمیت می‌دهند. این می‌تواند یکی از ضعف‌های چاپخانه‌های ایران باشد که ممکن است تأثیر مستقیمی‌بر روی رشد و توسعه این صنعت داشته باشد. برای داشتن رقابتی قوی و پایدار در بازار، داشتن یک استراتژی مناسب برای هر کسب و کار بسیار ضروری است و این برای چاپخانه ها نیز صدق می‌کند.
طی مسیر اتخاذ استراتژی، بخصوص در صنایع تخصصی مانند چاپ و بسته‌بندی زمان بر و هزینه بر است، اما بدون شک پس از مدتی شاهد موفقیت کسب و کار خواهید شد.
امیدواریم که چاپخانه‌های ایران بخصوص در شرایط کنونی به استراتژی و فرهنگ سازمانی استفاده از آن توجه کنند و با بهره گیری از روش‌های مدیریتی و بازاریابی موثر شاهد رشد و توسعه چاپخانه‌های ایران باشیم.
در همین رابطه برای بررسی این موضوع با چند تن از کارشناسان این صنعت به گفت‌وگو پرداخته ایم که در ادامه می‌خوانیم:
چاپ، صنعتی اشتغال‌زا
سعید تقی‌زادگان مدیرعامل «شرکت چاپ آذرنشان» در گفت‌وگو با ماهنامه «بازار بسته‌بندی» می‌گوید: «چاپ، صنعت استراتژیک، درآمدزا و اشتغال‌زا در دنیا است. باید تلاش کنیم مشکلات صنعت‌چاپ کشورمان در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته و با همکاری دولت، مجلس و دست‌اندرکاران این صنعت برطرف شود.»
وی می‌افزاید: «صنعت‌چاپ و بسته‌بندی در کنار یکدیگر هستند و باید آن را به عنوان یک صنعت درآمدزا و اشتغال‌زا برای توسعه کشور و موثر در همه بخش‌های تولیدی و صنعتی کشور قلمداد و تعریف کنیم.»
مدیرعامل شرکت چاپ آذرنشان بیان می‌کند: «صنعت‌چاپ با صنعت بسته‌بندی و بسیاری از صنایع گره خورده است، این بخش در سالیان گذشته مورد غفلت واقع شده است اما باید تلاش کنیم به جایگاه واقعی و استراتژیک خود به عنوان یک صنعت برتر همانند سایر کشورهای پیشرفته برسد.»
وی مطرح می‌کند: «صنعت‌چاپ نیز یک ضرورت است و می‌تواند به بسیاری از نیازها در زمینه ایجاد استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، بومی‌سازی و تولید تکنولوژی پاسخ دهد.»
تقی‌زادگان بیان می‌کند: «دنیا به سوی انقلاب چهارم صنعتی حرکت می‌کند و نقش صنعت‌چاپ در این راستا بسیار مهم است. اقتصاد سبز، توسعه شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان و نشر دیجیتال نیز از موضوعاتی است که با توسعه صنعت‌چاپ ارتباط تنگاتنگی دارد بنابراین باید همه بخش‌ها خود را با تحولات صنعت‌چاپ هماهنگ کنند.»
وی عنوان می‌کند: «یونسکو یکی از شاخص‌هایی را که برای ارزیابی میزان توسعه یافتگی یک کشور می‌سنجد میزان توسعه یافتگی صنعت‌چاپ آن کشور است. هر چه سطح توسعه‌یافتگی صنعت‌چاپ کشوری بالاتر و بیشتر باشد، به طور مستقیم بر رتبه و جایگاه آن کشور در میان سایر کشورها اثر می‌گذارد.»
مدیرعامل شرکت چاپ آذرنشان در پایان می‌گوید: «براساس استاندارد‌های جهانی هر چقدر کشوری توسعه یافته‌تر باشد به دنبال آن سطح رفاه عمومی‌و شاخص‌های مرتبط با آن نیز ارتقاء پیدا می‌کند. بنابراین اگر ما به دنبال توسعه کشور در سطح ملی یا به دنبال ارتقای برند کشورمان در سطح بین‌المللی هستیم باید موضوع توسعه صنعت‌چاپ در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.»
چاپ، سومین صنعت «های» تکنولوژی
مرتضی فرمهینی فراهانی مدیرعامل «شرکت چاپ پاسارگاد» در گفت‌وگو با ماهنامه «بازار بسته‌بندی» می‌گوید: «امروز صنعت‌چاپ يك صنعت دانشي و فناورانه است و مدل كسب و كارها و مديريت‌هاي سنتي ديگر توان اداره آن را نخواهند داشت و لازم است با تغييرات صورت گرفته در حوزه تكنولوژي و فضاي كسب و كار صنعت‌چاپ، ذي نفعان خود را با اين تغييرات همراه كنند.»
وی می‌افزاید: «صنعت راهبردي چاپ در كشور به شدت نيازمند راه‌حل‌ها و راهكارهاي علمي، كارشناسانه و تخصصي و در عين حال كاربردي و روزآمد است و امیدواریم در سال آينده صنعت‌چاپ توسعه قابل توجهي را تجربه کند.»
مدیرعامل شرکت چاپ پاسارگاد بیان می‌کند: «توجه به جایگاه صنعت‌چاپ می‌تواند در اشتغال‌زایی برای کشور موثر باشد. شاخص دیگری که در صنایع استراتژیک قابل توجه است این است که میزان اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم آن صنعت تا چه میزان است.
وی مطرح می‌کند: «مجتمع‌های چاپ و بسته‌بندی و به نوعی کارخانجات چاپ هر یک به تنهایی چند صد نفر اشتغال‌زایی مستقیم و چند صد نفر اشتغال‌زایی غیرمستقیم دارند که اگر این تعداد اشتغال ضرب در چهار نفر به عنوان خانواده یا افراد تحت پوشش شود، می‌بینیم که بیش از یک هزار نفر از هر یک از مجتمع‌های چاپ و بسته‌بندی در کشور کسب درآمد می‌کنند و در مجموع چند صد هزار نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم زندگی‌شان از طریق این صنعت تامین می‌شود.»
فرمهینی فراهانی در پایان بیان می‌کند: «صنعت‌چاپ بسته‌بندی و چاپ تبلیغاتی به دلیل نقششان در جذب مشتری و افزایش سهم بازار سایر صنایع و محصولات آن‌ها، بستر اشتغال‌زایی مولد را هم در سایر صنایع فراهم می‌کنند. شاخص دیگری که در ارزیابی و انتخاب صنایع استراتژیک مورد توجه قرار می‌گیرد سطح فناوری به کار رفته در آن صنعت است. صنعت‌چاپ بعد از صنایع نظامی‌و هوا فضا جزو سومین صنعت “های” تکنولوژی (با فناوری بالا) دنیا است.»
مسئولان بی توجه به صنعت‌چاپ
علی پورحسین مدیرعامل «شرکت چاپ شادمان» در گفت‌وگو با ماهنامه «بازار بسته‌بندی» می‌گوید: «صنعت‌چاپ یک صنعت استراتژیک است. صنایع استراتژیک صنایعی هستند که می‌توانند نقش بسزایی در توسعه یک کشور در آینده داشته باشند. صنعت‌چاپ، یک صنعت پویا، دانش محور است و برای هر یک از نیازهای آشکار و پنهان انسان، محصولات و روش‌های نوینی را ارائه می‌دهد.»
وی می‌افزاید: «در مقاطعی از تاریخ تحول چاپ، شاهد تغییرات اساسی در فرآیند یا تکنیک‌های مختلف چاپ هستیم که این تغییرات فناورانه موجب حذف یا تغییر اساسی در برخی فرآیندها، بخش‌ها و رسته‌های چاپ می‌شود. به طور مثال در چند دهه گذشته فرآیند تولید فیلم منسوخ و پلیت‌سترها جایگزین ایمیج سترها شده است.»
مدیرعامل شرکت چاپ شادمان بیان می‌کند: «چندین دهه است که براساس قوانین، متولی صنعت‌چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌است که در معاونت امور فرهنگی توسط دفتر امور چاپ و نشر اداره می‌شود اما با توجه به ماموریت‌ها، وظایف و رسالت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌آیین‌نامه‌های تدوینی و تصویبی بیشتر بر روی نظارت محتوایی، فرهنگی و حاکمیتی تاکید داشته و دارد.»
وی در پایان می‌گوید: «موضوعات مهمی‌مانند فناوری، رویکرد صنعتی، امر پژوهش و تا حدود زیادی آموزش در صنعت‌چاپ مورد توجه قرار نگرفته است چرا که اساسا نه زیر ساخت آن در این وزارتخانه وجود داشت و نه دفتر امور چاپ و نشر می‌توانست در این خصوص برای خود ماموریتی تعریف کند و نتیجه آن شد که علیرغم پیشرفت و توسعه روز افزون فناوری چاپ در دنیا و رشد فزاینده چاپ بسته‌بندی و چاپ صنعتی، متولی چاپ نتوانست خود را با شرایط روز و تغییر و تحولات اتفاق افتاده همراه سازد.»
