در پنج شماره پیشین؛ به جایگاه و ضرورت شناخت مواد برای طراحان بستهبندی به نقش فلزات در جایگاه بستهبندی پرداخته شد. در ادامه نیز به بخش دوم شناخت فلزات و جایگاه ویژه انواع فلزات در بستهبندی میپردازیم. در بررسی کاربردی مواد فلزی در جایگاه طراحی و بستهبندی میشود به این رسید که هر نوع ماده، مزایا و معایب خاص خود را دارد. ممکن است یک فلز برای کاربردهای خاص در مقایسه با فلزات دیگر مناسب تر یا کاربردی تر باشد. ولی در یک نگاه کلی می توان گفت که ضدعفونی کردن محصولاتی که در بستهبندی فلزی قرار دارند بسیار راحتتر و سریعتر انجام میشود. برای ضدعفونی کردن محصولات با بستهبندی فلزی میتوان آنها را در معرض دمای بالا قرار داد. فلز در دمای بالا همچنان استحکام خود را حفظ خواهد کرد، در حالی که پلاستیک و دیگر انواع بستهبندی در مقابل دمای بالا و دیگر خطرات محیطی آسیبپذیر هستند. از این رو تعجبی ندارد که امروزه برای بستهبندی شمار بالایی از محصولات گوناگون از فلز استفاده میشود.
بستهبندی فلزی در اشکال قوطی کنسرو، قوطی نوشابه، تیوپ آلومینیومی، اسپری ها، قوطی های رنگ، محصولات پزشکی، قوطی های تیوپی، مواد شیمیایی، قوطیهای روغنهای غذایی و صنعتی، بشکهها، گالنها و غیره ضمن نگهداری عالی از خواص مواد برای مدت طولانی، مبحث شکل پذیری و ممانعت مؤثر در برابر اثرگذاری نور و اشعه ماورای بنفش بر محصولات، قابلیت های ویژه و مناسب را برای یک طراح بستهبندی در اختیار او قرار خواهد داد.
استفاده از قوطی های آئروسل (از طیف رنگ مو تا اسپری رنگ، خوشبو کننده هوا و اسپری بدن)، نوشیدنی، کنسرو، تیوب های لوسیون و بستهبندی های دارویی و... در جایگاه انواع بستهبندی خاص، دارای مزایایی هستند که می شود به موارد زیر اشاره داشت:
- قوطی های آئروسل ضمن قابلیت پذیرفتن تحت فشار بیشتر که به عنوان اسپری استفاده می شود، معمولاً حاوی پیشرانه ای هستند که محصول را از قوطی اسپری می کنند.
- تحقيقات نشان داده که افراد بين سنين ۱۸ تا ۳۵ سال از نوشيدني قوطي فلزی لذت بیشتری مي برند و همين امر توليدكنندگان نوشيدني را به اين فکر فرو برده تا حتي نوشيدني هاي دیگری که همواره در بطري هاي شيشه اي عرضه مي شده را در این نوع قوطي ها به بازارهاي مصرف ارسال كنند.
- قوطی های نوشیدنی، بازیافتی ترین دسته برای محصولات آلومینیوم هستند که تقریباً 50 درصد از کل قوطی های بازیافت شده در طول سال میباشند.
- قوطی های کنسرو قدرت طولانیتر نگهداری مواد غذایی برای مشتری را به همراه دارند.
- خیلی از مصرف کنندگان لوسیون ها، خمیردندان ها و سایر محصولات زیبایی علاقمند به استفاده از تیوپ های فلزی هستند، زیرا استفاده راحتتری نسبت به موارد مشابه پلاستیکی خود دارند.
- در بستهبندی داروها از فلزی استفاده می شود که از مواد ناپایدار درون داروها در برابر اکسید شدن محافظت کند. فویلهای به کار رفته در بستهبندی داروها، مقاومت شیمیایی بسیار بالایی داشته و ظاهر و کیفیت بستهبندی آنها را نیز بهتر میکند. این فویلها، آلومینیومی بوده و ساختاری کریستالی و متراکم دارند. همین ساختار متراکم مانع از نفوذ هرگونه گاز، بخار آب و نور که دارو را فاسد میکند، شده و سلامت مصرف کنندگان را تضمین میکند.
بستهبندی با قوطی فولاد (Steel)
متخصصين فولاد در مجموع ۷ ويژگي را براي اين محصول متصورند: ايمني، کاربرد، عملکرد مناسب، بهينه بودن، بازيافت و همه فن حريف بودن را از مواردی می دانند که می تواند نسبت به خیلی از فلزات مشابه کاربردی تر باشد.
اين فلز به طور صد در صد در برابر انواع گاز، حلال ها، آب و غيره مقاوم بوده و از محصول بسته بندي شده به نحو احسن در برابر واکنش های شیمیایی و ترکیب شدن محصول با ترکیبات فلزی محافظت به عمل مي آورد. از طرف دیگر تمامي ويتامين محصول در زمان تازگي، در بسته بندي هاي استيل به طور کامل محافظت می شود.
بستهبنديهاي استيل در حمل و نقل، ايدهآلترين گزينه محسوب مي شود چرا که اين فلز به هنگام حمل و نقل هيچ نيازي به نگهداري در يخچال ندارند.
در استفاده از فلزات برای بستهبندی باید همواره به سبک وزن کردن محصول توجه داشت. هم اکنون بسته بندي هاي استيل نسبت به ۳۰ سال پيش، ۴۰ درصد سبک تر شده اند.
استيل در ميان تمامي انواع فلزات، داراي بالاترين ميزان بازيافت در جهان بوده و به دليل تک ماده اي بودن استيل، عمليات بازيافت آن چندان پيچيده و هزينه بر نيست و در حين بازيافت، کيفيت اوليه خود را به طور کامل حفظ مي کند.
پس به طور کلی می توان در بحث مزایا و معایب بستهبندی فلزی به موارد زیر اشاره داشت:
مزایا:
- محافظت از محصول تاثیرات نوری
- دوام بالا در مقابل ضربه
- واکنش ندادن به محصولات درون بستهبندی
- ماندگاری بالای محصول درون بستهبندی
- ضد عفونی کردن و استریل کردن آسان بستهبندی های فلزی
- بازیافت و تجدیدپذیری بالا در طبیعت
- امکان فرم و شکل دهی بالا
- قیمت مناسب و مقرون به صرفه بودن
- وزن سبک
- جذابیت بالا برای مخاطب
- خاصیت مغناطیسی فلز از تسهیلات خاص برای جابه جایی در خط تولید
معایب:
- حمل و نقل و انبارداری قوطی های خالی حجم زیادی اشغال می کند
- انبار قوطی ها بایستی عاری از بخار و رطوبت باشد
- ساخت قوطی فلزی نیاز به تکنولوژی ویژه و دانش فنی بالایی دارد
- تولید گاز CO2 در موقع ساخت فلز آلومینیوم
- آلومینیوم غیر تجدیدپذیر است
- مصرف 2 تا ۴ تن بوکسیت برای تولید هر تن آلومینیوم
- تولید آلومینیوم بسیار هزینهبر است
- BPA یک پوشش شیمیایی در برخی قوطیهای آلومینیومی است و ممکن است خطراتی برای سلامتی ایجاد کند.
- قلع و فولاد از منابع تجدیدناپذیر به شمار میروند.
- ۳۴ درصد از قوطیهایی که از قلع ساخته میشوند، بدون این که بازیافت شوند، دور انداخته میشوند.
- پدیده خوردگی بالا در قوطیهایی که از قلع ساخته میشوند
- در اثر خوردگی، هیدروژن آزاد شده در داخل قوطی منجر به باد کردن قوطی فلزی و در نتیجه سوراخ شدن آن میشود.
- خوردگی حاصل در قوطی فلزی میتواند باعث تغییر رنگ و کاهش ویتامینهای مواد غذایی گردد.