توسعهی محصول: منظور از مرحله توسعه در PLC، فاز تحقیقاتی پیش از معرفی محصول به بازار است. جذب سرمایه، ساخت نمونههای اولیه، بررسی راندمان محصول و تعیین استراتژیهای ارائه محصول همگی در این مرحله قرار دارند. هزینههای این مرحله زیاد است و درآمدی هم ندارد، چرا که هنوز محصولی به بازار عرضه نشده و به فروش نرسیده است.
معرفی: به نخستین ارائه محصول در بازار، معرفی (Introduction) میگویند. تیم بازاریابی در این مرحله آگاهی از محصول را در اولویت قرار داده و جذب مشتریان بالقوه را در راس امور قرار میدهد.
رشد:در مرحله رشد، مشتریان محصول را پذیرفته و میخرند. یعنی تقاضا و سوددهی به سرعت بالاتر میرود و خوشبینانه در همان حالت میماند. در مرحله رشد، بازار محصول گستردهتر شده و رقابت آغاز میشود.
بلوغ:مرحله بلوغ جایی است که میزان و سرعت فروش در مقایسه با مرحله رشد کاهش میابد. شرکتها در این مرحله قیمتهایشان را کاهش میدهند تا در بازار بمانند و رقابت کنند. در این مرحله باید مؤثرتر ظاهر شد و از اشتباهاتی که در مراحل معرفی و رشد رخ داد، درس گرفت. کمپینهای بازاریابی معمولاً در چنین موقعیتی به جای آگاهی، بر تمایز تمرکز میکنند؛ یعنی قابلیتهای محصول را بهبود، قیمت را کاهش و میزان توزیع را افزایش میدهند. محصول تولیدی در مرحله بلوغ به بالاترین میزان سوددهی میرسد. هزینههایی تولید در این مرحله کاهش و میزان فروش افزایش میابد.
اشباع: در مرحله اشباع، با رقبایی مواجه میشوید که سهم بازار مناسبی را به خودشان اختصاص دادهاند. محصولتان در این مرحله نه پیشرفت میکند و نه افول. مشتریها در این مرحله از محصول استفاده میکنند، اما تعداد شرکتهای رقیب بسیار زیاد است. اینجاست که باید ترجیح برند ایجاد کنید، در غیر این صورت وارد مرحله افول خواهید شد.
افول: اگر برند شما به برند ترجیحی و انتخابی مشتریان در بازار تبدیل نشود، افول را تجربه خواهید کرد. فروش به واسطه رقابت شدید آنقدر کاهش مییابد که برگرداندن آن بسیار سخت خواهد بود. به علاوه، ترندهای جدیدی در بازار ظهور میکنند. اگر برند به این مرحله برسد راهی ندارد جز آنکه شرکت خود را بفروشد یا به نوعی در محصول خود نوآوری ایجاد کند.
بستهبندیهای قابل بازیافت به محصولات بستهبندی که بعد از یک بار استفاده میتوان آنها را دوباره وارد چرخه تولید اقلام بستهبندی کرد، اصطلاحا بستهبندی قابل بازیافت میگویند. به این معنا که بعد از باز کردن محصولات، این بستهبندیها دور ریخته نمیشوند. اینها را میتوان به دلیل استفاده از مواد قابل بازیابی، وارد چرخه بازیافت کرد و مجددا مورد استفاده قرار داد.
بستهبندی قابل بازیافت میتواند از مواد مختلفی بسته به نیاز کاربران و شرایط کاری آنها تولید گردد. پلاستیک، فوم، مقوا و کاغذ از جمله رایجترین مواد اولیه در تولید محصولات بستهبندی که قابلبازیافت باشند هستند. محصولات بستهبندی قابل بازیافت را میتوان در جنسهای مختلفی تهیه کرد. اما در انتخاب آنها باید توجه داشت تا مواد شیمیایی و آلودهکننده آب، خاک، هوا و گیاهان حذف گردد. از جمله مهمترین و پرکاربردترین این مواد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱-پلاستیکهای زیست تخریبپذیر
۲-پلاستیکهای گیاهی
۳-نایلونهای تهیه شده از پلیاتیلن
۴-انواع کاغذ و مقوا
کیفیت بستهبندی بسته به جنس محصول
کیفیت بستهبندی بسته به نوع محصول و همچنین تاریخ انقضای آن متفاوت است. چرخه عمر بستهبندی و به طور کلی ماندگار بودن بستهبندی باید با میزان تاریخ مصرف خود محصول همخوانی داشته باشد. برای مثال عمر بستهبندیهای موادغذایی باید به نسبت خود محصول باشد. اکثر محصولات موادغذایی ماندگاری و تاریخ انقضای بالایی دارند، پس بهتر است طول عمر و کیفیت بستهبندی محصول هم به نسبت سایر محصولات و بستهبندیها بیشتر باشد. متأسفانه تاریخ انقضای برخی برندها در وبسایتها یافت نمیشود که این موضوع دلیل بر تقلبی بودن محصول نیست. دلیل این امر آن است که شرکتها اطلاعات محصولات خود را با این وبسایتها به اشتراک نمیگذارند. تاریخ انقضای محصولات را میتوان از کیفیت بستهبندی نیز متوجه شد. برای مثال وقتی بستهبندی یک کالا یا یک محصول از بین میرود از شکل ظاهری آن مشخص است که دیگر قابل استفاده نیست. بنابراین کیفیت و عمر بستهبندی یک محصول یا کالا رابطه مستقیم با تاریخ انقضای آن محصول دارد. البته این موضوع به نحوه نگهداری و محافظت از بستهبندی و خود محصول هم بستگی دارد.
شرایط نگهداری از عوامل تاثیرگذار بر عمر محصولات
یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در عمر مفید محصولات، شرایط نگهداری آنهاست. میتوان اصول نگهداری صحیح را از روی بستهبندی محصولات بررسی کرد. به عنوان مثال باید محصولات را از نور مستقیم آفتاب محافظت کرد. یکی از بزرگترین اشتباهات این است که محصولات در یخچال نگهداری شوند. برخی از محصولات را میتوان در یخچال نگهداری کرد، در حالی که برخی از محصولات نیز باید در دمای اتاق نگهداری شوند. نحوه صحیح نگهداری محصولات بر ماندگاری بستهبندی آن محصول نیز تاثیرگذار است. در برخی از موارد عمر و کیفیت بستهبندی با تاریخ انقضای آن محصول برابر است. یعنی هر زمان تاریخ مصرف محصول تمام شود عمر آن بستهبندی نیز تمام میشود و غیر قابل مصرف است. البته برخی از محصولات نیز وجود دارند که پس از تاریخ انقضای محصول همچنان میشود از بستهبندی آن در موارد دیگر یا برای نگهداری از محصولات دیگر استفاده کرد. اکثر ظروف شیشهای از این دست بستهبندیها هستند که پس استفاده از خود محصول یا بعد از گذشتن تاریخ مصرف محصول بستهبندی آن همچنان مورد استفاده قرار میگیرد. برخی از محصولات هم بعد استفاده از خود کالا، بستهبندی آنها نیز عمر خود را از دست میدهد. این مورد بیشتر در بستهبندی مواد غذایی دیده میشود.
اگر بعد از گذشتن تاریخ انقضای محصول بستهبندی آن همچنان مورد استفاده باشد بسته را بازیافت میکنند یا دوباره برای پر کردن و استفادههای دیگر از آن بهره میبرند. بستهبندیهایی که بازیافت میشوند اکثر از مواد و متریال خاصی در تهیه آنها استفاده میشود که دوباره به چرخه مصرف بازمیگردند. اما بستهبندیهایی مانند بستهبندیهای شیشهای که قابل بازیافت نیستند در محلهای خاص با مواد شوینده مخصوص شسته شده و برای استفاده مجدد به چرخه تولید باز میگردند. در اصل یک بستهبندی باید در دو مرحله خوب باشد. اولین مرحله این است که باید بعد از به اتمام رسیدن تاریخ انقضای محصول مانند خود محصول بستهبندی ان نیز از بین برود و یا باید قابل بازیافت باشد و دوباره به چرخه تولید و مصرف بازگردد. در هر صورت بستهبندی یک محصول که رابطه مستقیم در فروش آن محصول دارد باید خیلی خاص و دقیق طراحی شود.
عمر بسته بندی وابسته به نوع کالا
محمدرضا جاوید مدیرکارخانه شرکت بستهبندی بهین ظروف «آمیتیس» در گفتوگو با خبرنگارماهنامه «بازار بستهبندی» میگوید: «نسبت عمر بستهبندی در مقایسه با تاریخ انقضای مصرف کالا بستگی به نوع محصول دارد. در اصل نوع و جنس محصول مشخص میکند که چه نوع بستهبندی و با چه ضخامتی برای آن استفاده شود. هر چه میزان ماندگاری و تاریخ انقضای خود محصول بیشتر باشد در نتیجه ماندگاری و طول عمر بستهبندی آن نیز بیشتر است.»
وی میافزاید: «تاریخ انقضای محصولات غذایی با سایر محصولات متفاوت است. برای مثال تاریخ انقضای محصولات لبنی با محصول دیگری مانند خیارشور و یا رب متفاوت است. در هر صورت اداره کنترل کیفیت و استاندارد هرکدام از کارخانهها با توجه به مقررات و قوانین موجود نوع، کیفیت و ماندگاری بستهبندی را مشخص میکنند. برای مثال مهندس شیمی که در کارخانه ما مشغول به کار هستند با در نظر گرفتن نوع محصول وظیفه تعیین میزان ضخامت حلبها، نوع مصرفی رنگ و سایر مواد اولیه را دارد.»
جاوید در پایان میگوید: «بستهبندی اولیه محصولات پس از اینکه یک بار باز شدهاند دیگر مانند روز اول نمیشود و قابل استفاده نیستند. البته برای مواد شیمیایی شاید بتوان برای بار دوم از بستهبندی آنها استفاده کرد اما بستهبندی موادغذایی بیشتر از یک بار قابل استفاده نیست. برخی از بستهبندیهای حلبی و فلزی که ما تولید میکنیم ممکن است دچار خرابی باشند که آنها را دوباره با قیمتی خیلی نازلتر به ضایعاتی میفروشیم که پس از ذوب شدن به صورت ورق به چرخه کار و تولید ما بازمیگردند.»