یکی از مهمترین اقدامات در حفظ کیفیت محصولات غذایی پروسه بستهبندی آنها است. بستهبندی درست و باکیفیت محصولات غذایی، بهعنوان چالش بزرگ توزیعکنندگان موادغذایی شناخته میشود. همچنین در میان تولیدکنندگان، انتخاب بستهبندی با کیفیتی که سبب ایمنی و افزایش ماندگاری مواد خوراکی میشود از چالشهای صنایع غذایی و موادغذایی نیز به شمار میرود.
بستهبندی محصولات غذایی نهتنها موجب ماندگاری و حفظ کیفیت موادغذایی میشود، بلکه امروزه بهعنوان یکی از روشهای تبلیغ محصولات نیز به شمار میرود و در مارکتینگ و برندسازی محصول نیز نقش موثری دارد و جزئی از هویت و شناسنامه محصول شناخته میشود. در ادامه با چالشهای پیش روی صنعت بستهبندی محصولات غذایی بیشتر آشنا میشویم.
به دنبال بالارفتن امید به زندگی در افراد و پیر شدن جوامع، آمار افراد مسن بالای 50 سال در دنیا رو به افزایش است. یکی از چالشهای صنایع غذایی در این گروه سنی این است که این افراد هنگام خرید و استفاده از محصولات غذایی تمایل دارند تا بستهبندی محصولات در اندازههای متنوع وجود داشته باشد و بهراحتی باز شود و مجدداً پس از استفاده بتوان آن را بست.
همچنین به دلیل به وجودآمدن خانوادههای تکنفره و مشغله زیاد، افراد تمایل دارند غذاهایی را مصرف کنند که بهسرعت آماده خوردن میشود؛ بنابراین به سمت غذاهایی که منجمد شده یا کنسروی هستند جذب میشوند. در حقیقت چالش بزرگ توزیعکنندگان موادغذایی برای بستهبندی اینگونه محصولات این است که تلاش کنند، بستهبندیهای خود را بهگونهای طراحی کنند که در ماکروویو نیز مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت بستهبندی مناسب در رفتار مصرفکننده بسیار زیاد است، طراحیهای رنگی و جذاب در بستهبندی و کیفیت متریال اولیه در تولید کارتن بستهبندی میتواند موجب رضایت و جذب مشتری به محصول شود و یکی از چالشهای بستهبندی موادغذایی را برطرف کند.
چالش بزرگ توزیعکنندگان موادغذایی
یکی دیگر از چالشهای پیش روی صنایع بسته بندی موادغذایی یادگیری و توسعه فناوریهای جدیدی است که میتواند در صنعت غذا شگفتی آفریند. این فناوریها به کمک پرتودهی، فشار بالا، میدانهای الکتریکی پالسی، تابش فرابنفش، حرارتدهی با ماکروویو و بستهبندیهای ضدمیکروبی به تولید بستهبندیهای نوین با طراحیهای جذاب میانجامند.
تهدیدات محیط زیست
یکی دیگر از چالشهای پیش روی صنعت بستهبندی موادغذایی، مقابله با تهدیدات زیستمحیطی است. لازم است تولیدکنندگان بستهبندیها تمام تلاش خود را در زمینه کاهش حجم و وزن بستهبندی بکار گیرند. سازگاری بستهبندی با محیط و قابلیت بازیافت آن مسئله ای است که باید در بسته بندی مواد غذایی به آن بیندیشند.
همچنین استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در تولید بستهبندی و استفاده نکردن از ترکیبات سمی در تولید بستهبندی یک ضرورت است.
ایمنی مواد غذایی
ایمنی موادغذایی از دیگر چالشهای پیش روی صنایع بستهبندی موادغذایی است. اولین هدف بستهبندی موادغذایی محافظت از مواد خوراکی در برابر آلودگیها است. یک بستهبندی مناسب باید بتواند در مقابل نفوذ رطوبت و ترکیبات عطری و یا خروج آنها باقدرت عمل کند و ضدمیکروبی و ضداکسایش باشد.
قوانین و مقررات چه میگویند؟
قوانین و مقررات موجود در این زمینه روزبهروز سختتر میشوند و از طرف دیگر افراد مجبورند از استانداردهای ملی و بینالمللی به طور دقیق پیروی کنند. این شرایط سبب پدید آمدن چالشهای بستهبندی موادغذایی میشود.
از سوی دیگر اقتصادی بودن یک بستهبندی یا بهینه سازی هزینه بستهبندی، به معنی سودآوری برای تولیدکننده و مصرفکننده است. به عبارت سادهتر کاهش قیمت و هزینه مواد اولیه در بستهبندی منجر به کاهش قیمت نهایی محصول خواهد شد. بنابراین بهتر است، تولیدکنندگان این موضوع را بهعنوان مهمترین موضوع مورد بررسی قرار دهند و به بهینه سازی هزینه بستهبندی کمک کنند.
تاثیر جعبه و بستهبندی در افزایش فروش
تاثیر جعبه و بستهبندی در افزایش فروش بسیار زیاد است، اصلیترین روش جذب مشتری به سمت کارتن بستهبندی محصولات، طراحی بستهبندی محصولات و بستهبندیهای خلاقانه است. بهمنظور زیباسازی روی بستهبندی و شکل و رنگ دادن به آن لازم است از چاپ و بستهبندی در کنار هم استفاده شود.
تنوع در چاپ و بستهبندی و طراحی جعبه سبب میشود تا هر گروه سنی براساس سلیقه خود به سمت محصول سوق پیدا کند. مثلاً در طراحی بستهبندی محصولات برای کودکان بهتر است طراحی جعبه محصول بهصورت کودکانه و عروسکی با رنگهای شاد مثل سبز، صورتی و بنفش انجام شود. همچنین به واسطه چاپ فلکسو میتوان بر روی کارتن بستهبندی از طرحهای انیمیشنی و کارتونی استفاده کرد. تنوع بستهبندیهای خلاقانه در محصولات غذایی کودکان بسیار بیشتر از محصولات دیگر است.
انتخاب و تولید یک بسته مناسب با شرایط نیز، بسیار مهم است. به طور مثال در یک آنلاینشاپ یکی از چالشهای بستهبندی موادغذایی، انتخاب بستهبندی مناسب برای فروشگاه آنلاین است. این بستهبندی باید کاملاً مقاوم باشد و در برابر سرما، گرما، ضربه و رطوبت محصول را حفاظت کند. بستهبندی مناسب برای فروشگاه آنلاین باید بتواند از هرگونه فساد محصول و یا خرابی آن جلوگیری کرده و به دلیل ارسال پستی، با کمترین وزن و حجم ساخته شود.
کارتن پستی در انواع و اندازه مختلف نظیر: کارتن جدید پستی قهوهای در اندازههای یک تا پنج، در بازار موجود است.
تاریخچه صنعت مقوا
تأسیس اولین کارخانه مقواسازی و تولید جعبه مقوایی در ایران به سال 1313 هجری شمسی برمیگردد. مقوا در انواع مختلفی تولید میشود و انواع مختلف مقوا، ویژگیها و کاربردهای آن باهم فرق دارد. بهترین و پرکاربردترین محصول مورداستفاده در ساخت جعبه، کارتن بستهبندی عمده و کارتن بستهبندی صادراتی کاغذ و مقوا است.
استفاده از مقوا در کارتن بستهبندی عمده و کارتن بستهبندی صادراتی از نظر بهداشتی کاملاً مورد تأیید سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت است، ارزان و قابل دسترس است، چاپ پذیری و طراحی بر روی آن راحت است و برای آلودگی محیطزیست نیز تجزیهناپذیر محسوب نمیشود.
انواع مختلف مقوا، ویژگیها و کاربردهای آن
انواع گوناگون جعبههای مقوایی عبارتاند از: جعبه کفش، جعبه لب تاپی، جعبه شکلات، جعبه فانتزی شکلات و شیرینی و جعبههای کارتنی.
نكات کلیدی در طراحی بستهبندی موادغذایی
یک بستهبندی موادغذایی مناسب باید درعین جذابیت ظاهری، به آسانی باز و بسته شده و به خوبی نشان دهد که محصول یخ زده است یا خیر. همچنین نوعی معرفی و تبلیغ محصول به شمار رفته و از طرفی دیگر بهعنوان شناسنامه کالا محسوب میشود. بنابراین لازم است حتماً دربارۀ ترکیبات، نشانی محل تولید شده، تاریخ ساخت و انقضا، مجوزهای اخذ شده و ویژگیهای محصول اعم از طعم، بو، مزه و رنگ بر روی بستهبندی نوشت.
جدا از بحث طراحی ظاهری کارتنها، رعایت نکات بهداشتی در زمان تولید جعبه موادغذایی و استفاده از مقوای مخصوص فودگرید در ساخت جعبه محصولات غذایی از نکات مهمیاست که باید به آن توجه کرد. همچنین استفاده از کاغذ و کرافت به منظور حفظ کیفیت و بوی غذا در رستورانها کار بسیار پسندیده و بهداشتی است.
در هنر بازاریابی و برندینگ بستهبندی باید به کیفیت محصول و نکاتی مثل: تناسب بستهبندی با موقعیت، بستهبندی و برچسب زدن محصولات دقت کرد.
بستهبندی و برچسب زدن محصولات و معرفی ویژگیها و ترکیبات مورداستفاده در ساخت آن نیز بسیار مهم است. اگر محصولی فاقد چنین اطلاعاتی باشد، رغبتی در بین مشتریان برای خرید آن وجود نخواهد داشت. با رعایت نکات گفته شده میتوان چالشهای بستهبندی موادغذایی را به حداقل رساند.
انواع کارتن محصولات غذایی
در کارخانههای کارتن سازی، کارتنها در اندازه و اشکال متفاوت بسته به نوع کاربردشان در بستهبندی انواع کالا و موادغذایی تولید شده و مورد استفاده قرار میگیرند. از کارتن دردار برای نگهداری غذا و از کارتن دسته دار برای حمل آسان استفاده میشود.
همچنین کارتن ته قفلی برای امنیت بیشتر کاربرد دارد و انواع کارتن پستی شامل: « کارتن جدید پستی قهوهای سایز پنج، کارتن جدید پستی قهوهای سایز یک تا پنج، کارتن پستی سایز نیم، کارتن پستی سه لایه سایز 4» هستند.
پاکت پستی نیز در انواع : A3 نایلون مشکی، پاکت A4 نایلون مشکی، پاکت A5 نایلون مشکی، پاکت 120 نایلون مشکی، پاکت حبابدار سایز 120، پاکت حبابدار سایز A3، پاکت حبابدار سایز A5 و پاکت حبابدار سایز A4 برای مصرفکننده وجود دارند.
کارتنهای موادغذایی نیز انواع متفاوتی دارند که شامل: کارتن بستهبندی خشکبار، کارتن بستهبندی چای، کارتن توت فرنگی، کارتن سیب، کارتن خیار، کارتن فستفود، کارتن بستهبندی لباس، کارتن بستهبندی زعفران، کارتن بستهبندی گوشت هستند.
از دیگر کارتنهای موجود در بازار جهت بستهبندی میتوان به کارتن لمینیتی و کارتن دایکاتی، کارتن بدون چاپ، کارتن 3 لایه، کارتن سه لایه قهوهای و کارتن 5 لایه، کارتن قهوهای آماده سایز هفت، کارتن سفید آماده سایز پنج، کارتن سفید آماده سایز چهار، کارتن قهوهای آماده سایز سه، کارتن سفید آماده سایز دو، کارتن سفید آماده سایز یک، کارتن سفید آماده سایز نیم و انواعهارد باکسها اشاره کرد.
بستهبندی ضامن کیفیت ماده غذایی
بستهبندی و حمل و نقل اقلامی مانند پوشاک، و هر محصول دیگری که فاسدشدنی نباشد بسیار آسانتر از بستهبندی موادغذایی و حمل آنهاست.
بستهبندی یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار برای فروش بهتر موادغذایی است. همچنین ضامن کیفیت ماده غذایی هم خواهد بود. فرقی هم نمیکند که آن ماده غذایی مسیر بسیاری را برای حمل طی کند و یا اینکه سریعا به دست مشتری برسد، در هر دو صورت بستهبندی آن مهم است و میتواند باعث مقبولیت و یا عدم مقبولیت کالا نزد مشتری گردد.
امروزه علاوه بر کیفیت، ظاهر و جذابیت بستههای موادغذایی هم بسیار مهم است. زیرا هر روز روشهای جدیدی در بستهبندی موادغذایی روبرو میشویم.تولیدکنندگان یا باید خودشان را با آن تغییرات منطبق کنند و با استانداردهای جهانی هماهنگ باشند و یا در غیر این صورت از صحنه رقابت حذف خواهند شد.
بستههای تعاملی
اینکه یک تولیدکننده بتواند به وسیله بستهبندی کالای خود با مشتری ارتباط برقرار کند، بسیار جذاب و کاربردی است. تصور کنید مشتری هنگامیکه برای بار اول کالای مورد نظرش را از قفسه فروشگاه برمیدارد با جملاتی آموزنده بر روی بسته غذایی مورد نظر روبرو شود. این جملات باید کاربردی و تا حدامکان جدید باشند و مشتری مانند آن را قبلا جایی ندیده باشد تا در خریدهای بعدی هم جذب کالای موردنظر شود. حال منظور از جملات آموزنده چیست؟
جملات آموزنده میتوانند همان دستور پختهای روی دسرها و سوپهای آماده و یا حتی میتوانند توضیح کاملی از نحوه تامین مواداولیهای که برای تولید کالای مورد استفاده قرار گرفته، باشد. حتی میتوان مسابقاتی را برای مشتریهای برگزار نمود و اخبار مسابقه را بر روی بستههای کالا درج کرد.
طراحی و کاربرد بستهبندی
هنگامیکه بستههای موادغذایی از کارخانه و محل تولد به سمت فروشگاهها برده میشوند، مشخص نیست چه اتفاقی برای آنها میافتد. آیا سالم به فروشگاه میرسند یا نه …؟ اما کاری که باید انجام داد این است که طوری آنها را بستهبندی کرد که سالم به مقصد برسند و اتفاقی برای محتویات بستهبندی آنها نیفتد. در قدم اول بهتر است با یک کارشناس مشاوره شود تا بهترین جنس و طرح را برای کالای تولیدی تعیین نماید.
بعد از این که بهترین طرح برای کالا انتخاب شد، باید برند و نام تجاری به طرز ماهرانهای روی کارتن چاپ شود تا نشاندهنده هدف و شعار کسب و کار باشد. لازم به ذکر است یکی از مشخصههای اصلی یک بستهبندی خوب برای موادغذایی این مورد است که بتواند آن بسته را تا مدت زمان معینی تازه نگه دارد.
مواردی که نباید از آنها به راحتی گذشت
توجه داشته باشید که امروز رفتار مشتریان تعیین کننده سرنوشت یک برند در بازار رقابت جهانی است. اصطلاحا گفته میشود بازار مشتریگراست. به این معنا که تمامی صاحبان صنایع باید رفتار مشتریها را در نظر بگیرند و اهداف و فعالیتهای خود را مطابق با رفتار مشتریها هماهنگ نمایند.
امروزه مشتریان هنگام انتخاب موادغذایی به یک سری علائم خاص بر روی بستهبندیها واکنش مثبت نشان میدهند. تولیدکنندگان هم باید این موارد را بدانند تا بتوانند سود بیشتری در بازار کسب نمایند. یکی از این موارد درج میزان کالری، چربی وشکر در موادغذایی است.
اگر بر روی بستهبندی موادغذایی این موارد به صورت کامل و دقیق درج شود مشتری حس بهتری به آن محصول خواهد داشت. همچنین امروزه مشتریها به دنبال محصولات ارگانیک و موادغذایی هستند که در آنها از مواد افزودنی کمتر استفاده شده باشد.
به همین دلیل توصیه میشود در صورتی که تولیدکنندگان این نکته را رعایت میکنند حتما بر روی کارتن ماده غذایی تولید شده، آن را قید نمایند.