بستهبندی به مهمترین هدف بازاریابی محصولات غذایی و کشاورزی و دیگر محصولات غیر غذایی در بخشهای صنعتی ترکیه تبدیل شده است. به جز تعداد محدودی از بستهبندیها، صنعت بستهبندی ترکیه هر چیزی را که تولیدکنندگان محصولات صنعتی و کشاورزی این کشور نیاز دارد را تامین میکند.
بنابراین، توسعه این بخش از نظر کمی و کیفی وابسته به پیشرفت و گسترش صنایعی است که این محصولات را در ترکیه تولید میکنند. صنعت بستهبندی این کشور با توجه به توسعه تجاری این کشور و پیشرفتهایی که در بخش تولید انواع کالاهای مصرفی وجود دارد، تحت تاثیر قرار گرفته است. رشد بخش بستهبندی ترکیه با وضع قوانینی که به طور مستقیم از سلامت عمومی جامعه و مصرفکنندگان حمایت میکند، ارتقاء یافته است.
شاخصهای صنعتی در بخش بستهبندی
بخش بستهبندی ترکیه، در طول ۵ سال گذشته وابسته به رشد اقتصادی سراسری این کشور، در حال رشد و توسعه بوده است.
تولید پلاستیکهای بستهبندی حدود ۳۰ درصد از تولید پلاستیک در ترکیه را در سال ۲۰۰۷ به خود اختصاص داده است. مواد پلاستیکی به طور عمده در بستهبندیهای انعطافپذیر مورد استفاده قرار میگیرد. با توجه به این نمونهها بستهبندی ترکیه شامل گروههای گوناگون مواد و فرآیندهای متنوع است. این یک صنعت کامل است چرا که خریداران و مصرفکنندگان به گوناگونی مواد و خواص متفاوت این مواد در کاربردهای خود نیاز دارند.
تجارت خارجی
وقتی از منظر تجارت خارجی نظاره کنیم، بخش بستهبندی از سطح صادرات بالایی برخوردار است و واردات مواد اولیه و محصولات میانی در هر سال بالغ بر ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار ارزیابی شده است.
در کنار صادرات قابل توجه بستهبندی، کالاهای تجاری ساخته شده، توسط تولیدکنندگان صنعتی به خارج از کشور صادر میشود. این افزایش صادرات هم زمان با بهبود بازار سراسری در کشور ترکیه است. بستهبندیهای پلاستیکی سخت و انعطافپذیر، بزرگترین بخش صادرات نهایی بستهبندی را تشکیل میدهد.
ساختار عمومی بخش بستهبندی
حدود ۵ هزار شرکت در ترکیه مواد بستهبندی تولید میکنند که حدود ۲ هزارو ۶۵۰ شرکت در اتحادیه تولیدکنندگان بستهبندی ترکیه عضوند.
فاکتورهای موثر بخش بستهبندی
فاکتورهایی که در توسعه بستهبندی اثرگذار است در ۳ بخش اصلی زیر طبقهبندی میشود.
▪موقعیت قانونی
▪موقعیت اقتصادی
▪ موقعیت اجتماعی
جایگاه صنعت بستهبندی ترکیه در جهان
سازمان بستهبندی جهان که ASD (اتحادیه تولیدکنندگان بستهبندی ترکیه) عضوی از آن است، بستهبندی را به عنوان مشخصه رفاه و آسایش در کشورهای توسعه یافته معرفی کرده است. این افزایش در تعداد و مقدار محصولات بستهبندی شده، به خوبی نشاندهنده افزایش کمی و کیفی تولید بستهبندی در تولید ناخالص ملی کشورها است. بخش بستهبندی در ترکیه قادر به تولید نیازهای بستهبندی اتحادیه اروپا و دیگر کشورها از نظر کمی و کیفی است.
۲۵ درصد از صادرکنندگان ترکیه محصولات خود را به کشورهای آلمان، انگلستان و فرانسه که کشورهای پیشرفته اتحادیه اروپا هستند، صادر میکنند. به دنبال این ۳ کشور، ایالات متحده و فدراسیون روسیه در مکانهای چهارم و پنجم قرار دارند. علاوه بر اینها به طور کلی کشور ترکیه در صنایع مختلفی رشد اقتصادی چشمگیری داشته است که از این صنایع میتوان به صنعت گردشگری، کشاورزی، ساخت و ساز، خدمات مالی و بانکی، نساجی و پوشاک و غیره اشاره کرد.
کشاورزی
ترکیه نه تنها در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی خودکفا است بلکه صادرات بسیاری به کشورهای اروپایی و آمریکایی دارد. اینگونه است که کشور ترکیه رتبه 7 را در صنعت کشاورزی به خود اختصاص داده است. در ایران نیز برخی کارتنسازیها وجود دارند که بستهبندیهای صادراتی را باکیفیت مناسب و طراحیهای منحصر به فرد تولید میکنند. این شرکتهای کارتنسازی سعی دارند باکیفیت بستهبندیها در بازارهای داخل و خارج، در میدان رقابت با ترکیه و سایر کشورها قرار گیرند.
پوشاک
ترکیه دارای بزرگترین صنعت نساجی و پوشاک در جهان است که سهم 96 درصدی از صادرات را به خود اختصاص داده است. تعداد تولیدی و کارگاههای پوشاک در ترکیه بسیار زیاد است و بیشترین سهم واردات پوشاک از ترکیه را کشورهایی نظیر: آلمان و فرانسه دارند. یکی از موضوعاتی که بسیار باعث رشد این صنعت شده است اهمیت دادن ویژه این کشور به صنایع بستهبندی است. سازمان جهانی بستهبندی WPO که ASD (ستاد اتحادیه تولیدکنندگان ترکیه) جزء کوچکی از آن است، بستهبندی را یک مشخصه در جهت رفاه و آسایش کشورهای توسعه یافته عنوان کرده است و همچنین به اهمیت بستهبندی در فروش و افزایش جذب مشتری واقف است. با گسترش سرمایهگذاریها در این بخش، کم کم رشد اقتصادی صنعت بستهبندی نیز افزایش یافت و باعث شد که ترکیه به یک خودکفایی برسد تا جایی که مواد اولیه بستهبندیهای مختلف را نیز تولید میکند.
با تلاش و کوششی که اتحادیه تولیدکنندگان صنعت بستهبندی ترکیه (ASD) دارد 2 هزار و650 شرکت در این صنعت به طور رسمی به ثبت رسیده است. همانطور که گفته
شد ترکیه از نظر تولیدات موادغذایی و کشاورزی بسیار قدرتمند است به طوری که هم محصولات را تولید میکنند و هم بستهبندیهایشان را انجام میدهند.
کیفیت و جذابیت
کیفیت و طراحی بستهبندیهای تولید شده در ترکیه است. متاسفانه بستهبندی که در ترکیه تولید میشود نمونه دقیق تولید شده آن در ایران از کیفیت خوبی برخوردار نیست. با صرف هزینههای میلیاردی در این صنعت و تهیه مواد اولیه مرغوب، کیفیت بستهبندیهای این کشور را تضمین میکند. به همین دلیل است که این کشور در نقاطی که از نظر تولیدی ضعف دارند، واردات داشته اما با بستهبندیهای مخصوص خودش آنها را به بازار عرضه میکنند و این نشاندهنده قدرت آنان در زمینه بستهبندی است. متاسفانه ورود برخی از مواد اولیه در کشورمان به دلیل وجود تحریمها با مشکلاتی روبرو است. ترکیه با نداشتن چنین تحریمهایی به راحتی کمبود مواد اولیه خود را از سایر کشورها تامین کرده و بهترین بستهبندیها را تولید میکند. اما ایران با توجه به مشکلاتی که پیش رو دارد همیشه با کمبود در بخش مواد اولیه مواجه است.
مردم ترکیه با توجه به تمکن مالی و ارزش پول کشورشان قدرت تهیه کالاهایی را دارند که حتی هزینه بستهبندی از خود محصول بیشتر باشد. این هم از دیگر موضوعاتی است که موجب پیشی گرفتن سریع و جهشی ترکیه از کشورمان در حوزه بستهبندی شده است.
یکی دیگر از مسائلی که باعث ضعف بستهبندی در کشور ما است، تزلزل در وضع و اجرای قوانین اصولی است. در صورتی که اجرای قوانین مخصوص به بستهبندی از موارد اجباری در کشور ترکیه است. مثلا قانونی همانند: Food codex در مورد پکهای مواد غذایی است که بستهبندیهای آن حتما باید از نوع بهداشتی که همان مقوا ایندربرد است، تولید شود تا آلودگی وارد محصول درونی نشود.
در برخی از بستهبندیهای موادغذایی سلفون الزامی است چرا که باعث خراب نشدن جعبه در سرمای سردخانهها میشود. این قوانین به صورتی اجرا میشود که اگر کسانی از آنها سرپیچی کنند، به دلیل به خطر انداختن سلامت عمومی افراد، مجازاتی برای آنها تعیین میشود. تمامی نکات گفته شده از مواردی بودند که ترکیه را در صنعت بستهبندی همچنان موفق نگه داشته است. در نظر گرفتن نیاز و خواسته مشتریان، اعمال بهترین کیفیت در تولید و طراحیهای مناسب و اجرای قوانین همگی در رشد این صنعت در ترکیه تاثیر داشته است. با توجه به موارد ذکر شده کشورهایی همانند ترکیه میتوانند روزی به قطب بستهبندی جهان تبدیل شوند.
ارتباط مستقیم اقتصاد با صنعت بستهبندی
هومن اخوین، طراح بستهبندی در گفتوگو با خبرنگار «بازار بستهبندی» میگوید: «کشور ترکیه در رتبه بالایی از ارتباطات جهانی قرار گرفته و محصولات بینالمللی تولید میکند. در صورتی که کشور ایران تازه در این زمینه قدمهای اولیه را برداشته است. از همین رو تفاوت صنعت بستهبندی کشور ایران با کشور ترکیه زمین تا آسمان است و تفاوتهای زیادی دارند. سادهترین تفاوت آنها دسترسی و ارتباط داشتن تولیدکنندگان ترکیه به بازار کار بینالمللی است که در کشور ما اوضاع به این صورت نیست.»
اخوین میگوید: «تولیدکنندگان کشور ترکیه در ارتباط ساده و تسهیل شده با بازارهای جهانی هستند اما در کشور ایران ارتباط تولیدکنندگان با بازارهای بینالمللی اینگونه نیست. تفاوتهای دیگر در زمینههای مختلف مانند: آموزش، حمایتهای دولتی، برنامهریزیهای دراز مدت و قوانین گمرکی نیز وجود دارند.کشور ترکیه میتواند از همه جای دنیا در صنعت بستهبندی سفارشات زیادی قبول کند که کشور ایران این توانایی را ندارد. البته اگر کشور ایران این توانایی را هم داشته باشد مسائل سیاسی و گمرکی و امور مالی پیش بردن این مسیر را مختل میکند.»
این طراح بستهبندی در پایان عنوان میکند: «بستهبندی جزو صنعتهایی است که شاخهای در همه صنایع دارد. پس وقتی حال صنعت بستهبندی خوب باشد حال صنایع وابسته به آن هم خوب است. صنعت بستهبندی ارتباط مستقیمی با وضعیت اقتصادی کشور دارد در نتیجه هر وقت اقتصاد کشور رشد کند وضعیت صنعت بستهبندی هم بهتر خواهد شد.»